Najczęstsze błędy popełniane w saunie

Źródło: Flickr

Korzystanie z sauny powinno być przyjemne, relaksujące i pozytywne dla organizmu. Jednakże wiele osób w czasie saunowania popełnia błędy, czasami takie, które przekreślają korzyści z pobytu w saunie. Do najczęściej popełnianych błędów należą:

Wchodzenie do sauny suchej lub parowej w kostiumie kąpielowym

To błąd karygodny, który może zniwelować korzyści wynikające z korzystania z sauny. Dlaczego nie można wchodzić do sauny w kostiumach kąpielowych przeczytasz w odsłonie: W saunie bez kostiumów kąpielowych.

Zgodnie z wytycznymi Państwowego Zakładu Higieny:
„Użytkownik powinien korzystać z sauny bez ubrania, w tym bez kostiumu kąpielowego i bielizny. Podczas kąpieli w saunie wszelka odzież utrudnia parowanie potu z powierzchni ciała, powodując podrażnienie skóry, a w przypadku tkanin z włókien syntetycznych panująca w saunie wysoka temperatura może spowodować ich stopienie się i poparzenie skóry”.

Siadanie na ławach sauny suchej gołym ciałem lub w kostiumie kąpielowym oraz trzymanie stóp bezpośrednio na drewnie

To również błąd karygodny, który powinien być piętnowany zarówno przez innych użytkowników sauny, jak i personel. Jeżeli nie siedzi się w saunie suchej na ręczniku, pot, którego skład jest podobny do moczu, wnika w deski sauny. „Obecność tych związków na deskach sauny nie tylko jest nieprzyjemna i stanowi zagrożenie (…) zarażeniem się różnego rodzaju chorobami skóry, ale przyspiesza w znacznym stopniu niszczenie desek”. Dosadnie można to ująć w ten sposób: czy na pewno chcesz siedzieć tam, gdzie ktoś nasikał?

„Wzorcowym stanem ujętym m.in w materiałach dla partnerów Polskiego Towarzystwa Saunowego jest usiąść na jednym dużym ręczniku w taki sposób, by pot spływający nam z łydek i ud czy kapiący z czubka nosa nie lądował na deskach”.

Na podstawie: http://saunaguard.pl/artykuly-kultura-saunowania-recznik-w-saunie-niby-banal-ale-czy-na-pewno dostęp 2024.03.04

Źródło: Polskie Towarzystwo Saunowe

W saunach suchych (drewnianych) należy siadać na ręczniku. Ręcznik powinien być rozłożony tak, aby żadna część ciała nie stykała się z powierzchnią drewnianą.

Źródło: Wytyczne dotyczące wymagań sanitarno-higienicznych dla saun, opracowane przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny na zlecenie Głównego Inspektoratu Sanitarnego, Warszawa 2016, aktualizacja 2024

Szczelne zakrywanie większej części ciała za pomocą grubego ręcznika lub pareo

Jak już wiemy, do sauny powinniśmy wchodzić bez okrycia. Kostium lub ręcznik zakłócają proces wymiany ciepłajaki powinien zachodzić w organizmie w trakcie pobytu w saunieProces wymiany ciepła ma podstawowe znaczenie, a jego zachwianie może spowodować wystąpienie udaru cieplnego. Przyczyną udaru może być przegrzanie głowy i jednoczesne uniemożliwienie wymiany ciepła przez dużą część ciała zakrytą kostiumem lub ręcznikiem. Łatwo się więc domyślić, że to kobiety najczęściej ulegają udarowi cieplnemu w saunie.

W odsłonie Moda w saunie napisano: „pareo lub ręcznik służą do okrycia podczas przebywania w strefie beztekstylnej poza sauną. W saunie należy się odkryć, żeby maksymalnie ułatwić dostęp ciepła do ciała”.

Jednak nie zawsze okrywanie ciała w saunie jest błędem. Jeżeli zastosuje się cienki, dobrze przepuszczający ciepło ręcznik wykonany np. z lnu lub cienkiej bawełny, sytuacja zmienia się diametralnie. Tureckie ręczniki typu hammam, o których napisano w odsłonie Kobieta w saunie, dużo lepiej przepuszczają ciepło. Są więc polecane do okrywania ciała przez kobiety, które czują się nieswojo przebywając nago w saunie. Więcej można przeczytać w odsłonie Mity prosto z sauny.

Korzystanie z sauny parowej w ręczniku

Nie jest to błąd karygodny, ale należy mieć świadomość, że ręcznik w atmosferze o wilgotności bliskiej 100% po krótkim czasie staje się mokrą szmatą. Korzystając w ręczniku z sauny, suchej lub parowej, należy zwrócić uwagę na to, aby był to np. cienki ręcznik bawełniany lub lniany (nigdy szybkoschnący poliestrowy) i aby ciało było nim luźno zasłonięte, a nie szczelnie okryte. Szczelne okrycie grubym ręcznikiem uniemożliwia wymianę ciepła lub dostęp pary do ciała, czyli eliminuje możliwość korzystania z dobrodziejstw sauny i, w przypadku nieprawidłowej pozycji, powodującej przegrzanie głowy, naraża na udar cieplny. Zaś ciepły, mokry lub przepocony ręcznik jest świetnym podkładem dla drobnoustrojów, o czym szczególnie powinny pamiętać kobiety.

Sauna parowa, dzięki przymglonemu i mało przejrzystemu powietrzu, daje możliwość mniej skrępowanego odkrycia ciała niż sauna sucha.

Źródło: Polskie Towarzystwo Saunowe

Pomijanie korzystania z prysznica przed wejściem i po wyjściu z sauny

Prysznic należy wziąć przed wejściem i po wyjściu z sauny. Prysznic należy brać bez ubrania.

Prysznic przed wejściem do strefy saun

„Prysznic przed pierwszym seansem saunowym nie służy wyłącznie podstawowemu oczyszczeniu ciała, ale także spłukaniu wszelkich innych substancji, jak perfumy, lakiery do włosów czy makijaż. Nadto służy rozgrzaniu ciała i przygotowaniu go na działanie sauny. Ten prysznic, jako jedyny podczas pobytu w strefie należy wziąć z użyciem środków myjących (mydło, żel), gdyż służy on oczyszczeniu ciała z bakterii przed intensywnym poceniem”. Po każdym wyjściu z basenu lub jacuzzi, przed wejściem do sauny, bierzemy prysznic bez ubrania, aby spłukać z siebie wszystkie zanieczyszczenia.

Prysznic po seansie w saunie

„Jest bezwzględnie obowiązkowy niezależnie od tego czy po nim zamierzamy korzystać ze zbiorników wodnych, czy nie. Nie zaleca się płukać się po saunie z użyciem środków myjących, by nie zapychać sztuczną chemią otwartych i oczyszczonych w saunie porów skóry. Prysznic bierzemy pod samą czystą wodą w dwóch etapach:

  • Etap 1 – prysznic ciepły: służy dokładnemu opłukaniu ciała z potu po seansie. Wodą polewamy się od głowy w dół. Należy zwrócić szczególną uwagę na opłukanie łydek i podeszw stóp, gdyż pozostały na nich niezmyty pot może później podrażnić skórę.
  • Etap 2 – prysznic zimny: jest to już element drugiego etapu cyklu saunowego, czyli schładzania. Prysznic zimny należy brać ze szczególną uwagą, począwszy od stóp i dłoni w kierunku serca, by nie doznać szoku termicznego. Dopiero później przechodzimy do beczki z zimną wodą a na samym końcu do wiadra, które ma na celu schłodzić głowę”.

Pamiętajmy, że prysznic bierzemy nago, bez żadnych sztucznych strojów i innych okryć. Z mokrym ręcznikiem nie wchodzimy na seans w saunie suchej.

Źródło: http://saunaguard.pl/1_151_prysznic-oczywistosc-czy…-ciezki-temat.html dostęp 2024.03.04

Po schłodzeniu ciała nie wchodzimy do jacuzzi, ponieważ jest to niezdrowe (przedłużenie obciążenia termicznego dla organizmu i procesu pocenia), niegrzeczne i niehigieniczne. Czy przyjemne jest wchodzenie do wody, w której spłukali się spoceni ludzie?

Niewymuszone spędzanie sesji w saunie w pozycji siedzącej z opuszczonymi nogami

To typowy błąd osób niepotrafiących prawidłowo korzystać z sauny, powodujący nierównomierne nagrzewanie ciała, co wiąże się najczęściej z przegrzewaniem głowy i niedogrzewaniem dolnych partii ciała. Czasami pozycja wymuszona w przypadku przeludnienia sauny.
Pozycja siedząca z opuszczonymi nogami powinna być stosowana w końcowej fazie saunowania:
„W celu przystosowania układu krążenia do prawidłowego funkcjonowania w pozycji stojącej, wskazane jest w ostatnich 2 – 3 minutach przebywania w saunie przyjęcie pozycji siedzącej z opuszczonymi nogami”.

Aby otrzymywać podobną temperaturę całego ciała, w czasie sesji w saunie powinno się leżeć lub siedzieć z kolanami podciągniętymi do ciała tak, aby stopy znalazły się w podobnej temperaturze co reszta ciała.

„Korzystanie z sauny rozpoczyna się od ław niskich, stopniowo przechodząc na wyższe”.

Na podstawie: Wytyczne dotyczące wymagań sanitarno-higienicznych dla saun, opracowane przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny na zlecenie Głównego Inspektoratu Sanitarnego, Warszawa 2016, aktualizacja 2024.

Głośne zachowanie w saunie

Głośne zachowanie utrudnia lub wręcz uniemożliwia odpoczynek i zrelaksowanie się innym osobom. Na spotkania towarzyskie można wynająć sauną na wyłączność.

Częste wchodzenie i wychodzenie – krótkie saunowanie

To nagminny błąd osób niepotrafiących prawidłowo korzystać z sauny. Efekty saunowania odczuwa się po ok. 8-10 min przebywania w saunie. Krótsze seanse nie dają odpowiednich efektów saunowania, a powodują schładzanie sauny, związane z częstym otwieraniem drzwi.

Najczęstsze błędy popełniane w saunie to:

  • wchodzenie do sauny suchej lub parowej w kostiumie kąpielowym,
  • siadanie na ławach sauny suchej gołym ciałem lub w kostiumie kąpielowym oraz trzymanie stóp bezpośrednio na drewnie,
  • szczelne zakrywanie większej części ciała za pomocą grubego ręcznika lub pareo,
  • korzystanie z sauny parowej w ręczniku,
  • pomijanie korzystania z prysznica przed wejściem i po wyjściu z sauny,
  • niewymuszone spędzanie sesji w saunie w pozycji siedzącej z opuszczonymi nogami,
  • głośne zachowanie w saunie,
  • częste wchodzenie i wychodzenie – krótkie saunowanie.

Ogólne zasady korzystania z sauny znajdują się tutaj, zaś szczegóły dotyczące sauny suchej można znaleźć tutaj, a sauny parowej tutaj. Z porównaniem sauny suchej i parowej można zapoznać się tutaj. Natomiast wskazówki dla saunujących kobiet znajdują się tutaj, a mężczyzn tutaj.

W saunie bez kostiumów kąpielowych

Źródło: W saunie. Polski portal saunowy.

Sauna to miejsce, gdzie powinno przebywać się bez ubrania – wchodzenie do sauny w kostiumie kąpielowym świadczy o braku szacunku dla siebie i innych.

  • „Strój kąpielowy (nawet bikini) może redukować pozytywne efekty korzystania z sauny, a także doprowadzić do reakcji alergicznej skóry, gdyż sztuczny materiał, z jakiego jest wykonany, ulega stopieniu pod wpływem wysokiej temperatury. Jednocześnie pod powierzchnią stroju powstają niebezpieczne bakterie”.

Źródło: https://www.saunyfinskie.com.pl/czego-nie-robic-w-saunie-5-grzechow-glownych/ dostęp 2024.02.03

  • Ciepło i wilgoć ułatwiają powstawanie infekcji intymnych, szczególnie u kobiet. „Drobnoustroje rozwijają się z łatwością tam, gdzie jest ciepło i wilgotno. Sprzyjają im też wilgotne ręczniki i niewysuszony strój kąpielowy”.

Źródło: https://www.menopauza.pl/infekcje-intymne-a-czeste-korzystanie-sauny/ dostęp 2024.02.03

  • Kostiumy kąpielowe są wykonywane głównie z poliestru. Poliester powstaje w wyniku reakcji chemicznej z udziałem produktów ubocznych ropy naftowej, węgla, wody i powietrza. Otrzymany produkt jest rozciągany na długie włókna, które są bardzo mocne, ale też bardzo toksyczne. Poliester jest w zasadzie termoplastem i po podgrzaniu nawet do temperatury ciała, wydziela małe cząsteczki plastiku. Łatwo sobie wyobrazić, jak ten proces się intensyfikuje w czasie przebywania w saunie. Ciepło uwalnia chemikalia, takie jak formaldehyd i perfluorowane związki chemiczne (PFC), a te są z kolei wchłaniane zarówno przez skórę, jak i wydzielane na zewnątrz (czyli są zagrożeniem dla innych przebywających w saunie). Formaldehyd działa drażniąco u pacjentów cierpiących na alergie i stany astmatyczne. Ponadto formaldehyd, wg klasyfikacji UE, jest rakotwórczy. Naukowcy zgłosili również zagrożenie rakotwórcze związane z PFC. U zwierząt laboratoryjnych PFC okazały się być przyczyną uszkodzeń wątroby, nerek i układu rozrodczego. Stroje kąpielowe wykonywane są z poliestru, ponieważ wymagają szybkiego schnięcia po wyjściu z wody. Strój kąpielowy należy nosić tylko wtedy, kiedy to konieczne. Po kąpieli strój kąpielowy najlepiej jak najszybciej zdjąć oraz umyć i osuszyć skórę. Nie należy w strojach kąpielowych przebywać w rozgrzanej saunie suchej lub parowej.

Na podstawie: https://roeandjoe.com/blogs/news/poliester-czyli-wszechobecny-material-ktorego-powinnismy-unikac dostęp 2024.02.03

  • „Często do sauny wchodzimy po kąpieli w basenie, w mokrym stroju. Co się wtedy dzieje? Chlorowana woda basenowa paruje ze stroju i opary chloru dostają się do powietrza. Wszystkie osoby, które w tym czasie przebywają w saunie nieświadomie je wdychają, a to może doprowadzić między innymi do podrażnienia ich skóry czy dróg oddechowych.
  • A teraz zobaczmy jak to działa w drugą stronę. Idziemy do sauny, a po saunie wchodzimy do basenu. Toksyny, z których oczyścił się nasz organizm w saunie wniknęły w strój, a po wejściu do basenu czy jacuzzi uwalniają się w wodzie i wpływają na skórę innych użytkowników. Przez wszystkie te osoby są też wdychane”. Toksyny wydostają się z organizmu w formie potu, którego skład jest zbliżony do moczu. Nie potrzeba specjalnie bujnej wyobraźni aby zrozumieć co się dzieje, kiedy w tak przepoconym kostiumie wchodzimy do jacuzzi lub do basenu.

Źródło: https://unikalnekosmetyki.pl/blog-szkodliwe-dzialanie-stroju-kapielowego-w-saunie/ dostęp 2024.02.03

  • Do tego korzystając z kostiumów kąpielowych w saunie bardzo przyspieszamy ich zużycie, czyli sauna bezpośrednio przyczynia się do ich niszczenia.

Podsumowanie

Jeżeli korzystamy z sauny w kostiumach kąpielowych, szkody dla organizmu mogą być większe niż korzyści z saunowania.

Dlatego w dokumencie Państwowego Zakładu Higieny napisano: „Użytkownik powinien korzystać z sauny bez ubrania, w tym bez kostiumu kąpielowego i bielizny. Podczas kąpieli w saunie wszelka odzież utrudnia parowanie potu z powierzchni ciała, powodując podrażnienie skóry, a w przypadku tkanin z włókien syntetycznych panująca w saunie wysoka temperatura może spowodować ich stopienie się i poparzenie skóry”. Więcej można przeczytać tutaj.

Źródło: Wytyczne dotyczące wymagań sanitarno-higienicznych dla saun, opracowane przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny na zlecenie Głównego Inspektoratu Sanitarnego, Warszawa 2016, aktualizacja 2024.

Zobacz też: Nośnik zarazków – kilka słów o szkodliwości stroju kąpielowego w saunie.


Zasady korzystania z sauny

Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego wydał w 2016 r. wytyczne dotyczące wymagań sanitarno-higienicznych dla saun, w których określił również zasady korzystania z sauny.
W 2024 r., na zlecenie Głównego Inspektoratu Sanitarnego, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny przygotował aktualizację dokumentu: Wytyczne dotyczące wymagań sanitarno-higienicznych dla saun.

Napisano w nim m.in.:
„Zaleca się, aby przed korzystaniem z sauny każdy jej użytkownik dokonał gruntownego umycia ciała mydłem i wodą, korzystając z natrysku, z następowym starannym osuszeniem ciała”.
(…)
„Użytkownik powinien korzystać z sauny bez ubrania, w tym bez kostiumu kąpielowego i bielizny. Podczas kąpieli w saunie wszelka odzież utrudnia parowanie potu z powierzchni ciała, powodując podrażnienie skóry, a w przypadku tkanin z włókien syntetycznych panująca w saunie wysoka temperatura może spowodować ich stopienie się i poparzenie skóry. Przed wejściem do sauny należy zdjąć wszelką biżuterię. Podczas korzystania z sauny zaleca się używanie dwóch ręczników(…)”.
(…)
Zasady korzystania z sauny:

  • Z sauny mogą korzystać wyłącznie osoby w dobrym stanie zdrowia, bez przeciwwskazań lekarskich.
  • Osoby cierpiące z powodu chorób przewlekłych powinny, przed pierwszym seansem, zasięgnąć opinii lekarza, gdyż niektóre choroby mogą być przeciwwskazaniem do korzystania z sauny.
  • W saunie nie należy przebywać w okularach i szkłach kontaktowych.
  • Nie zaleca się korzystania z sauny bezpośrednio po obfitym posiłku.
  • Z sauny należy korzystać wyłącznie w obuwiu typu klapki, nie zawierającego elementów metalowych.
  • Przed wejściem do sauny należy zdjąć wszystkie przedmioty metalowe, ponieważ mogą stać się przyczyną poparzeń ciała.
  • W celu skorzystania z sauny należy się zaopatrzyć w dwa ręczniki – jeden do wycierania się, drugi jako podkładka na ławę lub owinięcia ciała.
  • Przed przystąpieniem do seansu w saunie należy umyć całe ciało pod prysznicem mydłem i ciepłą wodą, a następnie wytrzeć do sucha.
  • W saunach suchych (drewnianych) należy siadać na ręczniku. Ręcznik powinien być rozłożony tak, aby żadna część ciała nie stykała się z powierzchnią drewnianą.
  • Korzystanie z sauny rozpoczyna się od ław niskich, stopniowo przechodząc na wyższe.
  • Na ławach można siedzieć lub leżeć (na ręczniku).
  • Przed skorzystaniem z sauny nie należy stosować kosmetyków, w szczególności w formie kremów lub balsamów do ciała, gdyż powoduje to ograniczenie pocącej się powierzchni ciała i intensywności pocenia się. W celu przystosowania układu krążenia do prawidłowego funkcjonowania w pozycji stojącej, wskazane jest w ostatnich 2 – 3 minutach przebywania w saunie przyjęcie pozycji siedzącej z opuszczonymi nogami.
  • W każdym etapie korzystania z sauny należy dbać odpowiednio o dobre ogrzanie ciała i dostateczne jego wychłodzenie.
  • Kąpiel w saunie kończy się zawsze dostatecznym wychłodzeniem ciała wodą – niewskazane jest używanie mydła.
  • W czasie i bezpośrednio po skorzystaniu z sauny nie zaleca się podejmowania wysiłku fizycznego.
  • Po skorzystaniu z sauny należy wypocząć około 20 – 30 minut. Celowe jest wypicie w tym czasie umiarkowanych ilości płynów (około 0,5 – 1 l), najlepiej wód mineralnych lub soków owocowych”.

Szczegółowe zasady korzystania z sauny suchej można znaleźć tutaj, a z sauny parowej tutaj, zaś porównanie sauny suchej i parowej można przeczytać tutaj.

Sauna sucha a parowa

Korzystający z sauny często nie wiedzą, którą saunę wybrać. W tej odsłonie zostanie przedstawione porównanie sauny suchej z parową. Poniżej najważniejsze cechy tych saun:

Rodzaj saunyTemperatura powietrzaWilgotność względnaCharakterystyka
Sauna sucha
(zwana też fińską)
60-110 °C5-15%Piec ogrzewający kamienie.
Siedziska i oparcia z drewna.
Sauna parowa
(zwana też łaźnią)
45-55 °C40-100%Piec utrzymujący zadaną temperaturę i generator pary wodnej do utrzymania zadanej wilgotności.
Siedziska i oparcia ceramiczne lub z tworzywa sztucznego.
Źródło: https://www.polskietowarzystwosaunowe.pl/saunowicze/rodzaje-saun, dostęp 2024.02.01

Różnice między sauną suchą a parową:

  • zasadniczą różnicą jest przede wszystkim temperatura – w saunie suchej będzie ona nawet dwukrotnie większa,
  • wilgotność powietrza w saunie suchej będzie bardzo niska, podczas gdy w saunie parowej może wynosić nawet 100%,
  • ze względu na temperaturę i wilgotność sauna parowa umożliwia dłuższe seanse niż sauna sucha,
  • sauna parowa sprawdzi się doskonale w przypadku zapalenia zatok czy innych objawów przeziębienia, natomiast w przypadku sauny suchej objawy przeziębienia mogą nie tylko nie ustąpić, ale nawet się nasilić,
  • sauna parowa, dzięki przymglonemu i mało przejrzystemu powietrzu, daje możliwość mniej skrępowanego odkrycia ciała niż sauna sucha.

Na podstawie: https://www.infrahome.pl/sauna-parowa-a-sauna-sucha.html dostęp 2024.02.01

Przy prawidłowym użytkowaniu oba rodzaje saun są korzystne dla zdrowia (pod warunkiem, że stan zdrowia nie wyklucza korzystania z sauny – przed skorzystaniem z sauny należy skonsultować z lekarzem, czy przy aktualny stan zdrowia na to pozwala). W saunie powinno się w zasadzie przebywać bez okrycia (zobacz odsłonę W saunie bez kostiumów kąpielowych). W saunie suchej należy siadać lub kłaść się na ręczniku, tak aby żadna część ciała nie dotykała do desek (zobacz odsłonę Najczęstsze błędy popełniane w saunie).

Sauna parowa jest bardziej przyjazna w użytkowaniu ze względu na niższą temperaturę i szybsze psychologiczne poczucie pocenia, ponieważ z powodu wysokiej wilgotności wydaje się, że pocenie jest bardziej obfite niż jest to w rzeczywistości. Para wodna skrapla się bowiem na ciele ludzkim, przy okazji spłukując z ciała pot. Sauna parowa wpływa dobrze na układ oddechowy, poprawia stan skóry i wpływa relaksująco na organizm.

Pobyt w obu saunach wpływa m.in. na poprawę funkcjonowania układu krążenia, utratę wagi, detoksykację organizmu, wzmocnienie układu odpornościowego.

Ogólne zasady korzystania z sauny znajdują się tutaj, zaś szczegóły dotyczące sauny suchej można znaleźć tutaj, a sauny parowej tutaj. Natomiast najczęstsze błędy popełniane w saunie można poznać tutaj.